رشد بی‌سابقه مصرف و افت تولید برق‌آبی در کشور
در نیمه نخست امسال، صنعت برق کشور با فشارهایی کم‌سابقه روبرو شده است. کاهش چشمگیر تولید نیروگاه‌های برق‌آبی، خروج نیروگاه اتمی بوشهر از مدار و رشد مصرف برق تحت تأثیر گرمای زودهنگام، شبکه سراسری برق را در وضعیتی حساس قرار داده است.
به‌گزارش دیده بان انرژی و به نقل از ایسنا؛ میزان تولید نیروگاه‌های برق‌آبی به حدود ۲۵۰۰ مگاوات کاهش یافته و نیروگاه بوشهر نیز فعلاً از مدار خارج است. هم‌زمان، افزایش کم‌سابقه دمای هوا باعث شده مصرف برق در فروردین‌ماه برای نخستین‌بار در تاریخ صنعت برق ایران دو رقمی شده و به ۱۱ درصد برسد.
در چنین شرایطی، تمام بار تأمین برق کشور بر دوش نیروگاه‌های حرارتی افتاده است. شرکت تولید نیروی برق حرارتی با اجرای مجموعه‌ای از طرح‌ها از جمله افزایش توان واحدهای گازی، رفع محدودیت‌های تولید، احداث واحدهای جدید و تعمیرات اساسی تلاش کرده تا ظرفیت تولید این نیروگاه‌ها را افزایش دهد. این اقدامات که از نیمه دوم سال گذشته آغاز شده بود، تا پیش از تابستان امسال به پایان رسیده و منجر به افزایش ۱۳ درصدی تولید برق حرارتی نسبت به مدت مشابه سال قبل شده است.
برنامه‌ریزی شده که ظرفیت تولید نیروگاه‌های حرارتی تا تابستان به ۵۱ هزار مگاوات برسد؛ این در حالی است که مصرف بالای برق همچنان یک تهدید جدی برای پایداری شبکه به شمار می‌رود.
با توجه به خشکسالی‌های اخیر و کاهش محسوس ذخایر سدها، اتکای بیش از حد به نیروگاه‌های برق‌آبی دیگر یک راه‌حل قابل اتکا محسوب نمی‌شود. این در حالی است که نیروگاه بوشهر نیز به دلیل عملیات تعمیراتی یا فنی از مدار خارج شده و نقش خود را در تأمین پیک مصرف از دست داده است. این شرایط نشان‌دهنده شکنندگی ترکیب تولید برق کشور در برابر نوسانات اقلیمی و فنی است.
از سوی دیگر، افزایش مصرف برق در آغاز سال، پیام روشنی برای سیاست‌گذاران در حوزه انرژی دارد، روند افزایش دما و گسترش استفاده از وسایل سرمایشی، ساختار مصرف برق را تغییر داده و فروردین‌ماه را نیز وارد چرخه بحران کرده است. این پدیده اگر به درستی مدیریت نشود، عملاً کل طول سال را وارد دوره‌های اوج مصرف خواهد کرد و ظرفیت‌های تولیدی کشور را به شدت تحت فشار قرار خواهد داد.
با وجود اقدامات جبرانی در بخش تولید، نگاه کارشناسان به سمت مدیریت تقاضا و اصلاح الگوی مصرف است. تجربه سال‌های گذشته نشان داده بدون همکاری جدی مصرف‌کنندگان، به‌ویژه در بخش خانگی و ادارات، امکان عبور بدون خاموشی از تابستان وجود نخواهد داشت.
صنعت برق در تلاش است تا با ابزارهای تشویقی و اطلاع‌رسانی، مشارکت عمومی را افزایش دهد؛ اما برای تأثیرگذاری پایدار، به نظر می‌رسد تدوین سیاست‌های ساختاری و الزام‌آور در حوزه مصرف برق، به امری اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است.
همچنین تجربه امسال بار دیگر ضرورت توسعه زیرساخت‌های متنوع و تاب‌آور تولید برق را یادآوری می‌کند. وابستگی سنگین به سوخت‌های فسیلی و ظرفیت‌های محدود تجدیدپذیر، عملاً گزینه‌های مانور مدیریت بحران را محدود کرده است.
در شرایطی که تغییرات اقلیمی، الگوهای سنتی تولید و مصرف را بر هم زده‌اند، گذار به ترکیب بهینه‌ای از انرژی‌های خورشیدی، بادی، سیکل ترکیبی و ارتقای بهره‌وری در نیروگاه‌های موجود، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای آینده صنعت برق کشور به شمار می‌رود. بدون این تغییر ساختاری، هر سال با بحران‌های مشابه، اما شدیدتر مواجه خواهیم بود.
