قاچاق سوخت چه تاثیری بر ناتراژی انرژی دارد!
قاچاق سوخت یکی از عوامل مهم و منفی تأثیرگذار بر ناترازی انرژی در کشورهایی مانند ایران است که دارای منابع انرژی غنی و یارانه‌ای هستند.
به گزارش دیده بان انرژی؛ این پدیده علاوه بر زیان‌های اقتصادی و امنیتی، بر تعادل عرضه و تقاضای انرژی نیز اثر مستقیم می‌گذارد. در ادامه، اثرات قاچاق سوخت بر ناترازی انرژی را به صورت دقیق توضیح می‌دهم:
قاچاق سوخت چگونه به ناترازی انرژی منجر می‌شود؟
افزایش غیرواقعی مصرف
بخشی از مصرف سوخت در آمار رسمی کشور ثبت می‌شود، اما در واقع در خارج از مرزها مصرف می‌شود (قاچاق).
این موضوع باعث می‌شود برنامه‌ریزی‌های انرژی (تولید، ذخیره‌سازی، توزیع) دچار خطا و کمبود شوند. اگر بنزین یا گازوئیل ارزان کشور به کشورهای همسایه قاچاق شود، در داخل کشور کمبود ایجاد می‌شود، در حالی که تصور می‌شود مصرف داخلی است.
افزایش بار غیرمجاز بر شبکه توزیع انرژی
سیستم حمل و نقل، جایگاه‌های سوخت و سامانه‌های توزیع به‌طور غیرمستقیم در خدمت قاچاق قرار می‌گیرند.
فشار اضافی بر شبکه توزیع باعث ناترازی و حتی اختلال در تأمین نیازهای واقعی مردم می‌شود.
اتلاف منابع یارانه‌ای
دولت برای تولید و توزیع سوخت یارانه زیادی پرداخت می‌کند. قاچاقچیان از این یارانه سوءاستفاده کرده و سود کلانی به دست می‌آورند، در حالی که مردم واقعی از آن محروم می‌مانند. این اتلاف منابع ملی باعث فشار اقتصادی و ناترازی بودجه انرژی می‌شود.
اخلال در نظام قیمت‌گذاری و مدیریت انرژی
قاچاق، قیمت داخلی و واقعی انرژی را دچار اختلال می‌کند. باعث می‌شود سیاست‌های تشویقی یا کنترلی دولت در مصرف سوخت بی‌اثر شوند. در نتیجه، مدیریت هوشمند انرژی و طرح‌های اصلاح مصرف با شکست روبه‌رو می‌شوند.
افزایش ریسک ناترازی در مواقع اوج مصرف
در زمستان و تابستان که مصرف برق یا گاز افزایش می‌یابد، هرگونه قاچاق می‌تواند سیستم را به بحران نزدیک کند. ناترازی شدید ممکن است منجر به خاموشی‌ها، افت فشار گاز، یا توقف فعالیت صنایع شود.
در یک جمع‌بندی کلی می توان گفت افزایش غیرواقعی مصرف انرژی؛ فشار بر شبکه توزیع؛ اتلاف منابع یارانه‌ای کشور؛ اختلال در مدیریت و برنامه‌ریزی و افزایش احتمال بحران‌های انرژی از اثرات قاچاق سوخت بر ناترازی انرژی به شمار می رود.
راهکارها:
- استفاده از کارت هوشمند سوخت و پایش لحظه‌ای مصرف
- نظارت دقیق مرزی و تقویت امنیت سوخت‌رسانی
- کاهش اختلاف قیمت داخلی و خارجی سوخت (حذف تدریجی یارانه‌ها یا صادرات کنترل‌شده)
- فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی درباره تبعات ملی قاچاق سوخت
خبرنگار: غلامحسین دیده بان
