نقش رسانه‌ها در اصلاح الگوی مصرف انرژی
رسانه‌ها نقش بسیار مهم و کلیدی در اصلاح الگوی مصرف انرژی دارند، زیرا آن‌ها پل ارتباطی میان سیاست‌گذاران، متخصصان و مردم هستند.
به گزارش دیده بان انرژی؛ در ادامه به نقش‌های اصلی رسانه‌ها در این حوزه اشاره می‌کنم:
آموزش و آگاهی‌بخشی عمومی
- ارائه برنامه‌های آموزشی درباره روش‌های صرفه‌جویی در انرژی (برق، گاز، سوخت).
- معرفی فناوری‌ها و روش‌های نوین مصرف بهینه انرژی.
- اطلاع‌رسانی درباره تأثیرات ناترازی انرژی و اسراف بر اقتصاد و محیط زیست.
رسانه‌ها مانند تلویزیون، رادیو، شبکه‌های اجتماعی و روزنامه‌ها می‌توانند نقش حیاتی در اطلاع‌رسانی به مردم داشته باشند.
- ساخت مستندها و برنامه‌های تلویزیونی درباره مصرف انرژی در خانه‌ها، صنایع و بخش حمل‌ونقل.
- پخش تیزرهای کوتاه با پیام‌هایی مانند: «در ساعات اوج مصرف، وسایل پرمصرف را خاموش کنید.»
- آموزش راهکارهای ساده مثل استفاده از لامپ LED، عایق‌کاری درب‌ها و تنظیم دمای کولر و بخاری.
به طور مثال در فصل زمستان، شبکه‌های تلویزیونی ایران معمولاً هشدارهایی درباره کاهش مصرف گاز پخش می‌کنند تا از افت فشار یا قطعی جلوگیری شود.
فرهنگ‌سازی و تغییر رفتار مصرف‌کنندگان
- ترویج سبک زندگی پایدار از طریق فیلم‌ها، سریال‌ها و تبلیغات.
- الگوسازی از چهره‌های محبوب و سلبریتی‌ها در رعایت مصرف بهینه انرژی.
- استفاده از روایت‌ها و داستان‌های تأثیرگذار برای ایجاد حس مسئولیت اجتماعی.
یکی از وظایف مهم رسانه‌ها، تغییر باورهای نادرست درباره مصرف است.
- معرفی الگوهای موفق از خانواده‌ها یا مشاغل کم‌مصرف.
- نشان دادن تأثیر اسراف انرژی بر زندگی روزمره، محیط زیست، آلودگی هوا و سلامت عمومی.
- استفاده از ابزارهای روان‌شناختی مانند «شرم اجتماعی» برای تحریک احساس مسئولیت.
پخش سریال‌هایی که خانواده‌های صرفه‌جو و مسئولیت‌پذیر را به عنوان شخصیت‌های مثبت معرفی می‌کنند.
انتقال پیام‌های دولتی و سیاست‌های انرژی
- اطلاع‌رسانی درباره طرح‌های مشوقی یا تنبیهی دولت در حوزه انرژی.
- آموزش نحوه استفاده از یارانه‌های انرژی و انرژی‌های تجدیدپذیر.
- شفاف‌سازی و مطالبه‌گری اجتماعی
- بررسی وضعیت مصرف انرژی در بخش‌های مختلف و اطلاع‌رسانی به مردم.
- ایجاد زمینه گفت‌وگو میان مردم، متخصصان و مسئولان درباره چالش‌های انرژی.
ترویج فرهنگ صرفه‌جویی از طریق محتواهای جذاب
- تولید انیمیشن برای کودکان درباره خاموش کردن لامپ‌ها و بستن شیر گاز.
- ساخت محتوای طنز یا چالشی در فضای مجازی (مانند «چالش کم‌مصرف‌ترین خانواده»).
- استفاده از اینفلوئنسرها و سلبریتی‌ها برای تبلیغ سبک زندگی کم‌مصرف.
در کشورهای اروپایی، چهره‌های ورزشی یا هنری به مردم آموزش می‌دهند چگونه در خانه خود برق کمتری مصرف کنند و همچنان راحت زندگی کنند.
پوشش خبری بحران‌ها و موفقیت‌ها
- هشدار در زمان بحران‌های انرژی (مانند قطعی برق یا افت فشار گاز).
- معرفی نمونه‌های موفق صرفه‌جویی در سطح ملی یا جهانی.
در یک جمع بندی کلی می توان گفت رسانه‌ها می‌توانند با محتوای هدفمند، خلاقانه و پیوسته، آگاهی مردم را بالا ببرند و به تغییر نگرش و رفتار مصرفی جامعه کمک کنند. این امر نه تنها به کاهش مصرف انرژی منجر می‌شود، بلکه به پایداری اقتصادی و زیست‌محیطی کشور نیز کمک می‌کند.
رسانه‌ها به عنوان پل میان دولت و مردم
- رسانه‌ها می‌توانند برنامه‌های دولت برای کاهش مصرف انرژی (مانند ساعات خاموشی یا یارانه‌ها) را اطلاع‌رسانی کنند.
- می‌توانند بازخورد مردم را به مسئولان منتقل کنند و فضای گفتگو ایجاد کنند.
پخش زنده نشست‌های خبری وزارت نیرو یا وزارت نفت در تلویزیون یا فضای مجازی برای اطلاع‌رسانی درباره وضعیت ناترازی.
شفاف‌سازی و مبارزه با شایعات
در شرایط بحرانی، رسانه‌های معتبر می‌توانند با شفاف‌سازی و ارائه اطلاعات درست، جلوی شایعات و اضطراب عمومی را بگیرند.
پوشش خبری دقیق درباره علت قطعی برق یا گاز در برخی مناطق و ارائه راه‌حل از زبان مسئولان فنی.
رسانه‌ها اگر فعال، مسئولانه و خلاقانه عمل کنند، می‌توانند:
- جامعه را به سمت مصرف منطقی انرژی هدایت کنند.
- حس مسئولیت اجتماعی را در شهروندان تقویت کنند.
- زمینه‌ساز پایداری انرژی و محیط زیست شوند.
خبرنگار: غلامحسین دیده بان
